تمام محیط‌های کاری چالش‌های مخصوص به خود را دارند اما یک محیط کار سمی شبیه به صبح شنبه‌ای است که هرگز به پایان نمی‌رسد. این نوع محیط‌های کاری از نظر ذهنی و احساسی فرد را تحت فشار قرار می‌دهند و مانع از این می‌شوند که فرد از کارش احساس رضایت داشته باشد. اگر شما هم با محیط کار سمی دست‌وپنجه نرم می‌کنید، در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید تا راهکارهایی برای حل این مشکل بخوانید.
چرا محیط کار سمی مخرب است؟
در محیط کار چالش‌های فراوانی وجود دارد اما این چالش‌ها همیشه طبیعی و قابل‌تحمل نیستند. بحث‌های بیهوده و پی‌درپی، عدم وجود احترام و توجه متقابل و انتقام‌جویی برای گرفتن حق‌وحقوق طبیعی از جمله ویژگی‌های محیط کار سمی است که انرژی زیادی از افراد می‌گیرد.
این شرایط باعث می‌شود که فرد از نظر ذهنی و احساسی بسیار تحت فشار قرار بگیرد و به جای تمرکز کردن روی کار، برای حل این مسائل حاشیه‌ای تمرکز کند. حتی محیط‌های کاری بزرگ و شرکت‌های مشهور هم می‌توانند محیط کاری سمی داشته باشند و این شرایط فقط مخصوص شرکت‌های کوچک نیست.
در بسیاری از مواقع، ترک کردن شغل، راه‌حل درستی نیست یا امکان‌پذیر نیست. ممکن است به شغلمان نیاز داشته باشیم و هنوز فرصت شغلی بهتری برایمان پیدا نشده باشد. در این صورت مجبوریم با شرایط محل کار کنار بیاییم. تا زمانی که موقعیت مناسب برای ترک کردن کاری که به روح و روان ما آسیب وارد می‌کند، فراهم شود.
محیط کار سمی چه ویژگی‌هایی دارد؟
اگر در محیط کار خود احساس خوبی ندارید ممکن است برایتان سوال شده باشد که اصلا محیط کار سمی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ فهرستی که در ادامه می‌بینید، ویژگی‌های محیط کار سمی است و با بررسی شرایط محیط کار خود می‌توانید بررسی کنید که آیا محیط کار شما هم چنین مشکلی دارد یا نه.
۱. تجربه کردن فرسودگی شغلی
محیط کار سمی معمولا شما را با کار زیاد و افکار متعدد درگیر می‌کند و فرصتی برای استراحت و آرامش به شما نمی‌دهد. ممکن است متوجه شوید که در محل کار خود، ساعت‌های طولانی کار می‌کنید به این امید که پاداشی بگیرید یا حقوق شما کمی افزایش پیدا کند. اما تلاش‌های شما دیده نمی‌شود و اهمیتی برای آن قائل نیستند.
گاهی اوقات ممکن است فرسودگی شغلی را تجربه کنید چون کار شما به‌اندازه‌ی کافی چالش‌برانگیز نیست و فرصتی برای رشد ندارد. در این شرایط بعد از ساعت‌ها کار طولانی بدون هیچ استراحتی، به‌شدت احساس خستگی می‌کنید.
۲. عدم تعادل بین کار و زندگی
برای اینکه بهره‌وری شما حفظ شود و برای ادامه‌ی کار انگیزه داشته باشید، مهم است که تعادل بین زندگی شخصی شما و کارتان برقرار شود. در محیط کار سمی معمولا بیشتر وقت خود را صرف کار می‌کنید و حتی در ساعات استراحت هم با کار درگیر هستید. در این شرایط تفریح کردن برای شما به یک فرصت خاص و کمیاب تبدیل می‌شود.
ممکن است متوجه شوید که بیشتر از ساعات معمول کار می‌کنید و حتی موقع شام، مجبورید به ایمیل‌ها و پیام‌های کاری پاسخ دهید. روابط شما خارج از محیط کار، ممکن است دچار مشکل شود. وقتی تصمیم می‌گیرید مدتی مرخصی بگیرید و به سفر بروید، رئیس شما چندان با آن موافق نیست و حتی ممکن است واکنش منفی داشته باشد.
۳. روابط ضعیف
روابط موفق و تاثیرگذار بین کارکنان یک مجموعه، نقش مهمی در موفقیت و رشد یک سازمان دارد. از طرف دیگر، در محیط‌های کاری سمی، روابط درست بین کارکنان بسیار کم و محدود است و روابطی هم که وجود دارد، سازنده نیست. ممکن است دائم از طرف همکاران و رئیس مجموعه مورد نقد قرار بگیرید. گاهی اوقات ممکن است روسای شما در مورد کارتان بازخوردی به شما ندهند و وقتی می‌دهند فقط در جهت توهین و انتقاد غیرسازنده است. گاهی اوقات بدون داشتن اطلاعات کافی، شما را مورد نقد مخرب قرار می‌دهند یا در نقد کردن، منصف نیستند.
یکی دیگر از ویزگی‌های محیط کار سمی این است که مدیران معمولا به حرف سایر کارکنان توجهی نمی‌کنند. گاهی اوقات بعضی از کارکنان، برخی از همکاران خود را در جمع خود راه نمی‌دهند. در واقع خودشان روابط گرمی دارند ولی دیگران را از جمع خود دور نگه می‌دارند. اما وقتی به شما نیاز دارند، تا زمانی که کارشان با موفقیت به پایان برسد، با شما در کمال تعجب، دوستانه رفتار می‌کنند.
متاسفانه برای دوام آوردن در محیط‌های سمی ناچارید که با این گروه‌ها کنار بیایید.
۴. رهبری ضعیف
نداشتن یک رهبر و رئیس خوب یکی دیگر از ویژگی‌های محیط کار سمی است. یک مدیر بد، ممکن است بدون هیچ دلیلی بر سر شما فریاد بزند، به شما توهین کند و رفتار منفعل یا تهاجمی داشته باشد. یا برخی از آن‌ها از کارکنان توقع دارند که ساعت‌های طولانی کار کنند بدون اینکه اضافه حقوق داشته باشند. این دسته از مدیران توقع دارند زندگی شخصی‌تان را فدای کار کنید و حتی ساعاتی غیر از ساعات کاری هم مدام با شما تماس می‌گیرند و توقع دارند به مسائل کاری بپردازید.
برخی مدیران در ساعات نیمه‌شب برای شما ایمیل یا پیام می‌فرستند و توقع دارند خیلی زود به آن‌ها جواب بدهید. یا حتی ممکن است تماس بگیرند و توقع داشته باشند که همیشه و در همه حال به تماس آن‌ها پاسخ بدهید.
برخی از مدیران خرد با خوشحالی دنبال عیب و ایراد در کار شما می‌گردند و اجازه نمی‌دهند که روی کارتان تمرکز کنید. حتی شاید مدیرانی داشته باشید که شما را مقصر تمام اشتباهات خود می‌دانند.
۵. همکاران سمی
وجود افراد منفی در محل کار باعث می‌شود که کار کردن و تمرکز کردن بسیار سخت و طاقت‌فرسا شود. همکاران منفی و سمی به شکل‌های مختلفی ممکن است در محیط کار حضور پیدا کنند. برخی از آن‌ها دائما شما را زیر نظر دارند و دائم در نظرات شما تفحص می‌کنند و آن‌ها را با رئیس در میان می‌گذارند. برخی دیگر شروع به شایعه‌سازی در مورد شما می‌کنند. برخی دیگر به حریم شما تجاوز می‌کنند و حتی ممکن است وسایل شما را بی‌اجازه بردارند و وقتی اعتراض می‌کنید، مظلوم‌نمایی می‌کنند.
برخی دیگر با ترفندهای عجیب و غریب دنبال این هستند که تمام پاداش‌ها و ارتقای شغلی را از آن خود کنند. برخی دیگر از همکاران بسیار تنبل و بی‌انگیزه هستند و از زیر کار در می‌روند. آن‌ها بیشتر بخش‌های یک کار گروهی را گردن دیگران می‌اندازند اما وقتی رئیس از راه می‌رسد خود را فعال و در حال کار نشان می‌دهند. اینکه بدانید با هر کدام از آن‌ها چطور رفتار کنید، باعث می‌شود که در یک محیط کار سمی، دوام بیاورید.
۶. توقف رشد
تمام مشاغل و کسب‌وکارها، فرصت و امکان برای رشد بی‌اندازه ندارند اما در بیشتر آن‌ها تا حدی امکان رشد و پیشرفت چه در سطح فردی چه در سطح سازمان وجود دارد. اما در مشاغلی با محیط سمی، شانس پیشرفت و رشد، تقریبا صفر است.
گاهی اوقات رئیس و سایر همکاران شما، فرصت‌های ارتقاء را که لیاقت آن را دارید از شما می‌گیرند. برخی از مدیران ممکن است فرصت کار مستقل را از شما بگیرند و روی نظارت‌های بیهوده تمرکز کنند. در برخی شرکت‌ها و سازمان‌ها، دوره‌های آموزشی و برنامه‌های ارتقاء دانش و مهارت کارکنان برگزار نمی‌شود.
۷. تغییرات زیاد در کارکنان
ترک کردن یک شغل تصمیم ساده‌ای نیست و اگر افراد زیادی در محیط کاری شما در حال استعفا و ترک شغل هستند، یکی از نشانه‌های سمی بودن محیط کار است. کارکنان یک مجموعه معمولا تمایل دارند مدت زیادی در آن محیط کار کنند تا مهارت‌های ضروری را یاد بگیرند، رده‌های شغلی را بالاتر روند و همراه با یک شرکت، رشد کنند. با این حال، اگر افرادی بعد از چند ماه حضور در یک شرکت، استعفا می‌دهند این نشانه‌ی خوبی نیست و نشان می‌دهد که مشکلی در محل کار وجود دارد.
۸. تبعیض
تبعیض بر اساس نژاد، جنسیت، اعتقادات مذهبی، سن، ناتوانی یا ظاهر کلی، آزاردهنده است. متأسفانه، ممکن است متوجه شوید که از سوی افرادی که نسبت به شما پیش‌داوری دارند، طرد یا سرزنش شوید، بی‌احترامی ببینید و از فرصت‌ها محروم شوید.
چطور در یک محیط کار سمی دوام بیاوریم؟
هنگام تلاش برای دوام آوردن در یک محیط کار سمی، لازم است به یاد داشته باشید که چیزهایی وجود دارد که خارج از کنترل شما است. بهتر است آنچه را که می‌توانید انجام دهید، مدیریت کنید و بپذیرید که مسائلی فراتر از توان شما وجود دارد.
برای دوام آوردن در چنین شرایطی، نکات زیر را به خاطر بسپارید و اجرا کنید.
۱. هرگز کار را به خانه نبرید
اگر بردن کار به خانه، همیشه برای شما یک عادت بوده، وقت آن است که این کار را ترک کنید. هیچ دلیلی وجود ندارد که یکی از وظایف محل کار را به خانه بیاورید، زمانی که می‌توانید استراحت کنید و از وقت خود به تنهایی یا با خانواده یا دوستان خود لذت ببرید. یاد بگیرید که در پایان روز به وظایف اضافی که روی دوش شما گذاشته می‌شود «نه» بگویید و هر کار و ایمیل رسیدگی نشده و باقی مانده را در دفتر بگذارید.
تمام انرژی منفی این وظایف را در دفتر کار رها کنید و یاد بگیرید که وقتی رئیس به شما پیشنهاد می‌کند «امشب کمی بیشتر بمانید» نه بگویید. هرگز هیچ یک از ایمیل‌ها و تماس‌های کاری خود خود را بعد از کار چک نکنید و تماس‌های روسایی که از دادن فضا و زمان شخصی به شما امتناع می‌کنند نادیده بگیرید.
۲. مکانیسم‌های مقابله‌ی سالم را پیدا کنید
راه های سالمی برای دور کردن ذهن خود از کار و مقابله با استرس و اضطراب بیابید. اگر دوست، شریک یا همسرتان راحت است، از آن‌ها بخواهید که در حین صحبت کردن در مورد کار، به شما گوش دهند. صحبت کردن با یک نفر می‌تواند به شما کمک کند تا ناامیدی فروخورده را رها کنید تا از انفجارهای عاطفی در محل کار جلوگیری کنید. اگر کسی را ندارید که با او صحبت کنید، سعی کنید یک دفترچه داشته باشید و احساسات خود بنویسید.
علاوه بر روش‌های درمانی با کمک گفت‌وگو، می‌توانید با دویدن، قدم زدن در پارک، شنا و… ورزش کردن را هم امتحان کنید. اگر زمان اجازه داد، به خرید مواد غذایی بروید، آشپزی کنید، در یک کافه‌ی محلی میان‌وعده بخورید یا در کنار ساحل بنشینید. مطمئن شوید که دفتر را به موقع ترک می‌کنید و یک فعالیت آرامش‌بخش و لذت‌بخش برای مقابله با استرس‌های محل کار پیدا می‌کنید.
۳. از ماجراهای محیط کار، دوری کنید
اگر همکاران منفی و روسای ظالم دارید، تا جایی که ممکن است سعی کنید درگیر ماجراهای محیط کار نشوید. از دسته‌هایی از همکاران که دیگران را در بین خود راه نمی‌دهند و شایعه درست می‌کنند فاصله بگیرید. فقط نظرات خود را در مورد کار به اشتراک بگذارید و از گرم گرفتن با همکاران سمی خودداری کنید. با این حال، این شرایط به این معنا نیست که نباید از خودتان دفاع کنید؛ به‌خصوص زمانی که با فردی بی‌انصاف و بی‌ادب طرف هستید. با آرامش اما قاطعانه صحبت کنید و نظرات و عواطف خودتان را بیان کنید. اطمینان حاصل کنید که فرد بی‌ادب متوجه شده است که از خط قرمزعبور کرده است و می‌تواند بدون بی‌ادبی به مسائل بپردازد.
۴. برای دیگران مرز مشخص کنید
در محل کار سمی راه‌های زیادی برای تخلیه انرژی و توان شما پیدا می‌شود، به همین دلیل باید مرزهای محکمی تعیین کنید تا دیگران مانع آرامش شما نشوند. وقتی زمان استراحت فرا رسید، هر دقیقه از آن را به استراحت اختصاص دهید و در سکوت از آن لذت ببرید. در صورت لزوم، به تعطیلات بروید و از پاسخ دادن به تماس‌ها برای بردن وظایف کاری به خانه خودداری کنید. اگر یکی از همکاران بدون اجازه‌ی شما از وسایل شما استفاده می‌کند، مستقیماً با آن‌ها مقابله کنید. ایجاد مرزهای محکم به شما کمک می‌کند تا در یک محل کار سمی دوام بیاورید.
۵. ذهن‌آگاهی را اجرا کنید
هر زمان که فرصت دارید، چه در خانه و چه در محل کار، به خودتان یادآوری کنید که چه کسی هستید و چه اهدافی دارید. دوام آوردن در یک محل کار سمی، زمانی آسان‌تر می‌شود که هدف و جدول زمانی مشخصی در ذهن داشته باشید. مدام به خود بگویید که چرا در این کار هستید و اگر برنامه‌ای برای فرار از شرایط دارید، از آن به‌عنوان انگیزه‌ای برای ادامه دادن کار خود استفاده کنید. مهمتر از همه، به خود یادآوری کنید که شما در شغلتان خلاصه نمی‌شوید و زندگی فراتر از زندگی کاری خود دارید.
۶. فضای کاری را مثبت کنید
ذهن شما به یادآوری مداوم نیاز دارد که همه چیز خوب پیش می‌رود. اطراف خود را با خاطرات خوب و چیزهای مثبتی احاطه کنید که شما را خوشحال می‌کند. از عکسی که هنگام فارغ‌التحصیلی گرفته‌اید، عکس‌های خانواده و دوستانتان، یا یادداشت‌های رنگارنگی که لبخند به لبتان می‌آورد، استفاده کنید. سعی کنید یک مکان شاد برای خودتان داشته باشید تا بتوانید انرژی منفی محیط کار را تخلیه کنید.
۷. هرگونه سوء‌تفاهم را برطرف کنید
اگر همکار یا رئیسی نسبت به شما دشمنی دارد، پا پیش بگذارید و بپرسید چرا چنین احساسی دارند. جایی برای حدس و گمان نگذارید، به خصوص زمانی که دائما از طرف آن‌ها مورد حمله قرار می‌گیرید. با آن‌ها صحبت کنید تا مطمئن شوید که این رفتار را متوقف می‌کنند یا راهی برای از بین بردن آن پیدا می‌کنید. گاهی اوقات با برطرف شدن سوء‌تفاهم‌ها، این مشکلات حل می‌شود.
جمع‌بندی
دوام آوردن در یک محیط کاری سمی چالش‌برانگیز است، اما اگر ترک کردن شغل، برای شما امکان‌پذیر نباشد، چاره‌ی دیگری ندارید. مثبت‌اندیشی را تمرین کنید، مرزها را تعیین کنید و به خاطر داشته باشید که چرا در آن‌جا کار می‌کنید. مهمتر از آن، روال‌ها و عاداتی ایجاد کنید که به شما کمک می‌کند با استرس و اضطراب شغل خود کنار بیایید. در نهایت، هدف شما باید این باید که محیط کار سمی را ترک کنید و شغل جدیدی پیدا کنید. پس، تا رسیدن زمان مناسب، برخی شرایط را تحمل کنید.