نتورک مارکتینگ یا بازاریابی شبکه‌ای چیست؟

تعریف بازاریابی شبکه‌ای (Network marketing)

نتورک مارکتینگ، بازاریابی شبکه‌ای یا بازاریابی چند سطحی (MLM)، یک مدل کسب و کار است که در آن نمایندگان مستقل، کالاها یا خدمات یک شرکت؛ یا تولید کننده را به صورت مستقیم به مصرف کنندگان می‌فروشند.

انواع روش‌های کسب درآمد در بازاریابی شبکه ای

در این روش بازاریابی به دو صورت می‌توانید کسب درآمد کنید: روش اول فروش مستقیم کالاها به مصرف کنندگان و دریافت سود مستقیم از هر فروش است. روش دوم جذب زیرشاخه، و دریافت سود از طریق فروش زیر مجموعه‌هاست. به نتورک مارکتینگ، بازاریابی چند سطحی هم گفته می‌شود زیرا هر فرد با جذب زیر مجموعه یک سطح به شبکه اضافه می‌کند و شبکه را گسترش می‌دهد.

در حالتی که برای خود زیرشاخه جذب کنید برای محصولی که خودتان فروخته‌اید کمیسیون دریافت می‌کنید، علاوه بر این اگر افرادی که توسط شما به شبکه جذب شده اند محصولی بفروشند، بابت آن نیز کمیسیون دریافت می‌کنید.

در واقع در این روش بازاریابی، توزیع کالا توسط شبکه‌ای از مردم انجام می‌شود. یعنی تولید‌کننده به جای پرداخت هزینه‌های بالا برای تبلیغ محصول خود در تلویزیون، روزنامه ها، تبلیغات بیلبوردی، مجلات و غیره به افراد عادی و حتی خود مصرف کنندگان، پاداش می‌دهد تا از طریق مذاکره و صحبت رو‌در‌رو، محصولاتش را تبلیغ کرده و به فروش برسانند.

نتورک مارکتینگ، یکی از محبوب‌ترین روش های بازاریابی است زیرا به سرمایه زیادی نیاز ندارد، علاوه بر این زمان آن کاملا به خود فرد بستگی دارد و می‌تواند برای افراد یک شغل پاره وقت محسوب شود.

در نتورک مارکتینگ بر خلاف بازاریابی هرمی، شما مجبور به جذب زیرشاخه نیستید.

در نتورک مارکتینگ شما می‌توانید تنها از طریق فروش مستقیم کالا به مصرف کنندگان، کسب درآمد کنید. اما اگر زیر شاخه هم داشته باشید، مطمئنا درآمد شما بهتر خواهد بود.

نحوه کار بازاریابی شبکه ای

تصور کنید شرکت یا تولید کننده‌ای محصول مفیدی برای عرضه دارد و ترجیح می‌دهد به جای پرداخت هزینه‌های بالا جهت تبلیغ محصول خود به روش سنتی، از روش نتورک مارکتینگ برای بازاریابی محصولش استفاده کند.

استخدام افرادی به عنوان بازاریاب

شرکت مورد نظر ابتدا باید افرادی را به عنوان بازاریاب استخدام کند (این افراد مشخصه یا مدرک تحصیلی خاصی نیاز ندارند و می‌توانند از بین مردم عادی انتخاب شوند). افراد استخدام شده توسط شرکت، اول باید به خوبی آموزش داده شوند. این آموزش شامل آشنایی آن‌ها با محصول شرکت، مزایای محصول و راه و روش معرفی، تبلیغ و فروش آن است.

در واقع بازاریابان باید بدانند دقیقا قرار است چه چیزی را بفروشند؟ چرا مردم باید محصول آن شرکت را خریداری کنند؟ و این محصول نسبت به محصولات مشابه چه مزیت‌هایی دارد؟ بازاریابان تنها در صورت دانستن پاسخ این سوالات، می‌توانند مردم را برای خرید آن محصول ترغیب کنند.

خرید محصول توسط بازاریابان

پس از اینکه بازاریابان مرحله آموزش را پشت سر گذاشتند، از آن‌ها خواسته می‌شود تا مبلغی را برای خرید میزان مشخصی از محصولات شرکت پرداخت کنند؛ یا اینکه محصولات به صورت رایگان در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد.

فروش محصول توسط بازاریابان

حال باید این افراد سعی کنند محصول خریداری شده را به کسانی که می‌شناسد، بفروشند. البته این کار نیازمند توضیح دقیق و کاربردی، و معرفی صحیح محصول به مصرف‌کنندگان است.

بازاریابی شبکه‌ای، بیش از اینکه یک تجارت باشد، یک نوع هنر به حساب می آید! شما به عنوان یک بازاریاب باید هنر جذب مشتری را داشته باشید. باید بتوانید به درستی داده‌ها را درک کرده، رفتار مشتری را تجزیه و تحلیل کنید، و روی هنر فروش خود تمرکز کنید. نتورک مارکتینگ می‌تواند اعتماد به نفس شما را تقویت کند، شما را به حرکت در بیاورد و باعث شود بتوانید از پتانسیل واقعی خودتان استفاده کنید.

تمامی این کارها انجام می‌شود تا بازاریاب بتواند محصول را به صورت مستقیم به مصرف کننده برساند.

از طرف دیگر، بازاریاب علاوه بر فروش می‌تواند تلاش کند تا افراد دیگر را نیز به عنوان بازاریاب به شبکه جذب کند، و آن‌ها را آموزش دهد تا بتوانند به عنوان بازاریاب در شبکه فعالیت کنند. این نوع بازاریابی از نظام سلسله مراتبی پیروی می‌کند و یک روند ثابت در سطوح مختلف تکرار می‌شود.

در ادامه با یک مثال ساده نحوه کار این نوع از بازاریابی را توضیح می‌دهیم و این بخش را به پایان می‌رسانیم:

مثالی در رابطه با نحوه کار نتورک مارکتینگ

فرض کنید شما به عنوان بازاریاب تصمیم گرفته‌اید از روش نتورک مارکتینگ کالای یک شرکت ( به عنوان مثال: صابون) را تبلیغ کنید. پس از طی مرحله آموزش، از نزدیک‌ترین افراد به خود، مانند اعضای خانواده یا دوستان شروع می کنید. صابون یک محصول پر استفاده است، و تقریبا توسط همه افراد استفاده می‌شود. پس هر کسی از اطرافیان می‌تواند برای شما یک مشتری بالقوه باشد، لذا فروش شما تنها به نوع بیان و میزان توانایی شما در قانع کردن، و ترغیب مشتری برای خرید دارد.

اگر شما بتوانید کسی را برای خرید متقاعد کنید و محصول شرکت را به او بفروشید، توانسته‌اید اولین گام را برای کسب درآمد بردارید. حال همین شخصی که تا اینجا یک مصرف کننده بود، می‌تواند به عنوان یک بازاریاب عمل کند.

اگر بتوانید مصرف کننده را با صحبت، دلیل و منطق متقاعد کنید تا به عنوان زیر شاخه شما در شبکه بازاریابی فعالیت کند،این فرد می شود نماینده فروش شما در شبکه. یعنی به ازای هر فروشی که او داشته باشد به شما کمیسیون تعلق می‌گیرد. حال نماینده فروش شما هم می‌تواند علاوه بر فروش مستقیم محصولات، مردم را به عنوان زیر مجموعه جذب کند تا از این طریق هم کسب درآمد کند.

با وجود اینکه جذب زیرمجموعه در افزایش درآمد بازاریابان تاثیر زیادی دارد، اما نتورک مارکتینگ بیشتر بر روی فروش محصول تمرکز دارد، نه فقط جذب زیر مجموعه.

انواع بازاریابی شبکه ای

نتورک مارکتینگ انواع مختلفی دارد. این روش بازاریابی می‌تواند تنها از یک الگو پشتیبانی کند، یا اینکه ترکیبی از چند روش متفاوت باشد. به طور کلی انواع نتورک مارکتینگ عبارتند از:

نتورک مارکتینگ یک سطحی

ساده‌ترین نوع بازاریابی شبکه‌ای، همین نتورک مارکتینگ یک سطحی است که با ثبت نام در سیستم بازاریابی، فروش محصولات یا خدمات یک شرکت را شروع می‌کنید، و متناسب با فروشتان کمیسیون دریافت می‌کنید.

در این نوع از نتورک مارکتینگ مبنای درآمد شما فقط فروش خودتان است و نیازی به جذب نماینده فروش، و ایجاد زیر مجموعه ندارید. شما فقط باید روی فروش و ایجاد ارتباط  خود با مشتری تمرکز کنید.

نتورک مارکتینگ دو سطحی

در نتورک مارکتینگ دو سطحی، اعضای سیستم بازاریابی علاوه بر فروش مستقیم، برای جذب دیگران به شبکه نیز تلاش می‌کنند. در این مدل شما علاوه بر فروش مستقیم محصولات یا خدمات، باید یک نماینده فروش هم برای خودتان جذب کنید، تا از طریق فروش او نیز به کمیسیون برسید. به این ترتیب شما به عنوان یک سطح از شبکه محسوب می شوید و نماینده شما سطح دوم به حساب می آید.

نتورک مارکتینگ چند سطحی

این نوع از بازاریابی شبکه‌ای، مشابه نتورک مارکتینگ دو سطحی است، با این تفاوت که محدودیتی برای جذب نماینده فروش وجود ندارد و شما می‌توانید تا چندین سطح از زیر مجموعه‌های خود کمیسیون فروش بدست بیاورید.

برخی از شرکت‌ها برای دریافت کمیسیون اعضای شبکه، سطح مشخصی تعیین می‌کنند. به عنوان مثال: تا سطح پنجم به راس شبکه کمیسیون برسد و بعد از آن دیگر کمیسیونی به او تعلق نگیرد. برخی دیگر از شرکت‌ها نیز هیچ محدودیتی ندارند، یعنی حتی اگر ۱۰۰۰ نفر هم زیر مجموعه داشته باشید از فروش همه آن‌ها کمیسیون دریافت می‌کنید.

نتورک مارکتینگ باینری یا دو‌دویی

نوع دیگری از بازاریابی شبکه‌ای وجود دارد که از سیستم دو‌دویی پیروی می‌کند. یک سیستم دودویی در بازاریابی شبکه‌ای، نوعی نتورک مارکتینگ چند سطحی است، که در آن شما تنها دو شاخه دارید و پس از آن باید بین این دو شاخه تعادل برقرار کنید.

یعنی اگر عضوی به شاخه یک اضافه شد، باید به شاخه دوم هم یک نفر اضافه شود. علاوه بر این میزان خرید این دو شاخه هم باید در حالت تعادل باشد، تا به راس شاخه کمیسیون تعلق بگیرد. در تعادل نگه داشتن سطح شاخه‌ها کار دشواری است به همین دلیل نتورک مارکتینگ باینری، یکی از سخت‌ترین انواع نتورک مارکتینگ است.

مزایای نتورک مارکتینگ

نتورک مارکتینگ هم برای شرکت‌ها و هم برای بازاریابان، مزایای زیادی می‌تواند داشته باشد که در ادامه به مهم‌ترین آنها شاره خواهیم کرد.

برای تبلیغات به هزینه نیاز ندارد

تبلیغ از طریق روش‌های سنتی به خصوص برای شرکت‌ها و کسب و کارهای نوپا، از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست. از این رو باید روشی را برای بازاریابی انتخاب کنند که کمترین هزینه را در بر داشته باشد. از آنجایی که نتورک مارکتینگ، یک روش مبتنی بر معرفی شخصی و تبلیغ دهان به دهان است، تقریبا هیچ هزینه تبلیغاتی در آن دخیل نیست.

حقوق ثابتی به بازاریابان پرداخت نمی‌شود

در نتورک مارکتینگ، هر شخص با توجه به میزان فعالیت خود و میزان فروش محصول کمیسیون دریافت می‌کند، در نتیجه شرکت هیچ حقوق ثابتی به بازاریابان پرداخت نمی‌کند. در این سیستم برای بازاریابان؛ فروش بیشتر برابر است با درآمد بیشتر.

بازاریابان برای شروع، به سرمایه زیادی نیاز ندارند

شما هر کسب و کاری را که بخواهید راه اندازی کنید، باید برای آن سرمایه‌ای در نظر بگیرید، میزان این سرمایه به نوع کسب و کارتان بستگی دارد. نتورک مارکتینگ از آن دسته بیزینس‌هایی است که به سرمایه کمی نیاز دارد و تقریبا همه می‌توانند، از آن برای کسب درآمد استفاده کنند.

از نظر زمانی انعطاف پذیر است

می‌توان گفت: انعطاف پذیری از نظر زمانی مهم‌ترین ویژگی نتورک مارکتینگ است. شما می‌توانید شغل ثابت خود را داشته باشید و در کنار آن، زمان آزاد خود را صرف بازاریابی شبکه‌ای و فروش محصول کنید. به عبارتی؛ مجبور نیستید برای شروع یک کار جدید، کار خودتان را ترک کنید و امنیت مالی خود را به خطر بندازید.

تفاوت بازاریابی شبکه ای با افیلیت مارکتینگ

نتورک مارکتینگ در واقع نوعی افیلیت مارکتینگ یا همکاری در فروش است. این دو روش بازاریابی مبتنی بر کمیسیون هستند اما در نوع تبلیغ، مراجعه به مشتریان و روش فروش تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند.

افیلیت مارکتینگ، یک روش بازاریابی دیجیتالی است که در آن با پخش کردن لینک وابسته مربوط به خود در فضای اینترنت، شبکه های اجتماعی و سایر پلتفرم‌های تبلیغاتی، اقدام به تبلیغ یک محصول می‌کنید، و اگر از طریق لینک شما محصول به فروش برسد، کمیسیون آن را دریافت می‌کنید. در افیلیت مارکتینگ احتیاجی به خرید محصول و سپس فروش آن نیست، و تنها دریافت لینک افیلیت برای تبلیغ و فروش کافی است.

در صورتی که نتورک مارکتینگ، یک کسب و کار شخصی و مبتنی بر رابطه است.  در این روش بازاریابی، معمولا مشتریان افراد آشنایی هستند که شما با آنها ارتباط مستقیم دارید و عمدتا کالا را خودتان مستقیما به آنها می‌فروشید.

در افیلیت مارکتینگ، کمیسیون معمولا یک سطحی است، و شما تنها از طریق لینک فروش خود کمیسیون دریافت می‌کنید. در صورتی که در نتورک مارکتینگ از یک تا چند سطح می‌توانید کمیسیون دریافت کنید.