استفاده صحیح و مناسب از زبان در مصاحبه‌های شغلی می‌تواند نقشی کلیدی را در موفقیت شما ایفا کند. نشانه‌ها و ارتباطات غیرکلامی حدود ۶۰ الی ۸۰ درصد ارتباطات حضوری و چهره به چهره را شامل می‌شود. کارشناسان بر این باور هستند که حالات بدن شما، بهتر از کلمات و صحبت‌هایتان می‌تواند نقاط ضعف و یا قوت احتمالی شما را نشان دهد.
حتی در دنیای دیجیتال امروزی هم زبان بدن می‌تواند نشان دهد که آیا فرد متقاضی برای شغل مناسب است یا خیر. امروزه استفاده از ویدئو کنفرانس‌ها بسیار متداول شده و خیلی‌ها برای مصاحبه‌های شغلی از این روش استفاده می‌کنند. اگرچه بسیاری از نشانه‌های زبان بدن در کنفرانس‌های ویدئویی به خوبی مشخص نیستند، ولی اگر کمی بیشتر دقت کنید، همچنان نکات زیادی را می‌توان حتی از پشت صفحه مانیتور هم مشاهده کرد.
در هرحال، فرقی نمی‌کند که قرار است مصاحبه کاری را به صورت حضوری و یا مجازی انجام دهید. توصیه ما این است که از خودتان فیلم گرفته و حالات خودتان را تماشا کنید. چک لیست زیر می‌تواند راهنمای شما برای انجام این کار باشد.
۱. ارتباط چشمی برقرار کنید
برقراری ارتباط چشمی (Eye Contact) یکی از مهم‌ترین نکات و نشانه‌های زبان بدن است. برقراری تماس و ارتباط چشمی نیازمند اعتماد به نفس است و همین موضوع را منعکس می‌کند. بنابراین، در طول مصاحبه‌های شغلی باید مراقب باشید که به خوبی ارتباط چشمی برقرار کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد دارای موقعیت بالا، در مقایسه با افراد با موقعیت پایین‌تر، بیشتر ارتباط چشمی برقرار می‌کنند و به مخاطب خود نگاه می‌کنند. بنابراین، در برقراری ارتباط چشمی و نگاه کردن به چهره مخاطب سخاوتمند باشید!
همیشه سعی کنید که به افراد حاضر در جلسه نگاه کنید. نگاه به سقف و زمین و میز نشان‌دهنده ضعف اعتماد به نفس شما است. نگاه کردن به مخاطب به خصوص در زمان پاسخ دادن و یا صحبت کردن اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. علاوه بر نشان دادن اعتماد به نفس، نگاه کردن به مخاطب باعث می‌شود صحبت‌های شما هم تقویت شده و تاثیرگذارتر شوند. اگر بیش از یک نفر در جلسه مصاحبه حضور دارند، دقت کنید که صرف نظر از رتبه‌ی آن‌ها، با تمام آن افراد به میزان مساوی ارتباط چشمی برقرار کنید.
اگر مصاحبه کاری شما ویدئویی و مجازی است، مراقب باشید که نگاهتان همیشه به داخل وبکم باشد. همچنین، خیلی از دوربین دور نباشید و فاصله خود را نزدیک نگاه دارید. اگر با دوربین فاصله داشته باشید، فضای اطراف شما هم در تصویر نشان داده می‌شود و این امر می‌تواند منجر به حواس‌پرتی بصری مخاطب شما (یعنی همان مصاحبه‌کننده) شود. از نگاه کردن اطراف و یا هرجایی غیر از وبکم پرهیز کنید. وقتی این کار را انجام می‌دهید به نظر می‌رسد که مصاحبه کننده را نادیده می‌گیرید.
۲. لبخند بزنید
در کنار برقراری ارتباط چشمی، لبخند گرم و جذاب را هم می‌توان مهم‌ترین جنبه زبان بدن در مصاحبه‌های شغلی دانست. در یک مصاحبه شغلی همه چیز در مورد صلاحیت علمی و تخصصی نیست. برقراری ارتباط مناسب با فرد مصاحبه کننده می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در نتیجه نهایی داشته باشد. در هر حال، آن‌ها احتیاج به یک همکار جدید دارند و طبعاً تمام افراد از داشتن یک همکار خون‌گرم و خوش‌مشرب استقبال می‌کنند. بنابراین، شما بر اساس توانایی خود در برقراری ارتباط با مردم نیز قضاوت خواهید شد و ترکیب ارتباط چشمی و یک لبخند گرم، این کار را به خوبی برای شما انجام می‌دهد.
در لحظه ورود و برخورد اولیه با فرد مصاحبه کننده سعی کنید لبخند بزنید. در حین صحبت هم اگر لازم بود، لبخند بزنید و از این کار نترسید. ولی مراقب باشید که این کار را بیش از حد انجام ندهید، چراکه ممکن است باعث شود مصنوعی و الکی به نظر برسد. لبخند نزدن می‌تواند یکی از نشانه‌های اضطراب باشد. ممکن است به نظر برسد که شما آنقدر مضطرب هستید که نمی‌توانید ارتباط عادی و روزمره برقرار کنید.
اگر می‌خواهید حرفه‌ای‌تر به نظر برسید. سعی کنید یک لبخند درونی داشته باشید. لبخندی که حاکی از رضایت درونی و همدلی واقعی شما است. منظور ما همان لبخند و احساس رضایتی است که هنگام مکالمه با یک دوست بسیار صمیمی بر چهره شما نقش می‌بندد. انجام این کار واقعاً سخت است و بخشی از آن هم از فراتر از کنترل خود شما خواهد بود.
۳. حالات بدن باز داشته باشید
شرکت‌ها دنبال افرادی با مهارت‌های ارتباطی قوی و صمیمی هستند؛ افرادی که با دیگران یکدل و همراه باشند. داشتن حالات بدن باز می‌تواند این ویژگی‌ها را منتقل کند. برای اینکه حالت بدن مناسبی داشته باشید، این اصولی را حتما باید رعایت کنید:
- تقریباً روبرو فرد مصاحبه کننده باشید و هنگام صحبت کردن دستان خود را تکان دهید (به نحوی که فرد آن‌ها را کامل ببیند).
- هرگز به‌صورت دست به سینه نباشید. با انجام این کار در حالت دفاعی و یا بسته به نظر می‌رسید.
- دست و پاهای خود را خیلی تکان ندهید. این کار می‌تواند نشان از استرس زیاد و اضطراب شما داشته باشد.
- دستان خود را باز نگه دارید. آن‌ها را نگیرید، خم نکنید و یا روی میز هم صاف نکنید.
- صورتتان را خیلی لمس نکنید. لمس زیاد اعضای صورت می‌تواند نشانه عدم صداقت و غیرقابل اعتماد بودن باشد. بازی با موی سر و یا لمس خاراندن نوک بینی نشانه‌های خوبی از زبان بدن نیستند.
- تکان دادن دست‌ها و استفاده از دست و انگشت‌ها برای رساندن پیام نیز یکی دیگر از نشانه‌های اعتماد به نفس بالا است.
- تکنیک تکرار کردن را دست کم نگیرید. تکرار کردن، یکی از بهترین و تاثیرگذارترین تکنیک‌ها در زمینه زبان بدن است. انجام این تکنیک خیلی ساده است. هرکاری که مخاطب شما انجام می‌دهد را هم خودتان انجام دهید. البته، این کار را باید خیلی هوشمندانه و یواشکی انجام دهید. به عبارت دیگر، در انجام آن هرگز نباید افراط کنید. به عنوان مثال، صحبت‌ها را با حرکت سر تایید کنید، اگر مصاحبه‌گر پاهای خود را روی هم گذاشت، بعد از چند ثانیه آن را تکرار کنید، ارتباط چشمی را حفظ کنید و …
۴. کاملا رو به روی فرد باشید
یکی دیگر از جنبه‌های مهم زبان بدن در مصاحبه‌های شغلی این است که با مخاطب خود (یعنی فرد مصاحبه کننده) کاملاً رو در رو باشید. انجام این کار نشان‌دهنده احترام است و نشان می‌دهد که هر دوی شما همسو هستید.
فرقی نمی‌کند که مصاحبه شغلی شما حضوری و یا مجازی باشد. نشستن با زاویه می‌تواند به عنوان نشانه‌ای برای عدم تعهد شغلی قلمداد شود. پیام این کار کاملاً مشخص است: اینکه این فرد و کار حتی آنقدر برای شما اهمیت ندارد که زاویه دوربین و یا نشستن خود را کاملاً تنظیم کنید.
بنابراین، هنگام مصاحبه دقت کنید که کاملاً روبه‌روی مخاطب باشید، مگر اینکه چیدمان محیط و دفتر کا آن‌ها به نحوی باشد که چنین چیزی امکان نداشته باشد.
۵. گاهی اوقات بهتر است هیچ‌کار نکنید!
«ساکت نشستن» واقعاً توانایی مهمی است. اینکه بتوانید چند دقیقه بدو حرکت و یا حرف اضافه‌ای بنشینید و کار خاصی نکنید. در طی یک مصاحبه کاری، گاهی اوقات مصاحبه‌گر ممکن است چند دقیقه صحبت کند و در طی این زمان بهترین کار برای شما این است که ساکت و بدون تحرکت باشید و به دقت به حرف‌های او توجه کنید. انجام حرکات غیر عادی، مانند بازی با مو، مرتب کردن مو، بازی با انگشتان و یا هر حرکت اضافی دیگری می‌تواند این پیام را به همراه داشته باشید که شما احساس راحتی نمی‌کنید.
در چنین شرایطی، بهترین واکنش این است که صحبت‌های مخاطب را با حرکات سر و صورت تایید کنید. حتی پریدن در میان کلام مخاطب و صحبت کردن هم می‌تواند امتیازی منفی برای شما باشد.
بنابراین، خودتان را برای چنین موقعیتی آماده کنید. گاهی اوقات بهتر است کاملاً ساکت باشید تا نشان دهید کاملاً در لحظه هستید و کاملاً روی بحث متمرکز شده‌اید.
۶. ژست مناسب بگیرید
منظور از ژست، همان حالت بدنی است.از حالت بدن خودتان هم می‌توانید برای نشان دادن اعتماد به نفس و تاثیرگذاری در مخاطب استفاده کنید.
به‌عنوان مثال، افرادی که در یک جلسه احساس عدم مشارکت می‌کنند و یا اینکه حس می‌کنند چیز خاصی برای ارائه کردن ندارند، عموماً کمی خمیده‌تر هستند. برخی هم ممکن است به صندلی تکیه دهند و حالت بدن آن‌ها به شکلی است که گویی می‌گویند «حوصله‌ام سر رفته!». برخی هم ممکن است حالتی خیلی مطیع و فرمان‌بردار به خود بگیرند.
توصیه ما این است که صاف و محکم بنشینید (یا بایستید). این نوع نشستن اعتماد به نفس ایجاد می‌کند و هم در عملکرد و کلام خودتان تاثیر دارد و هم نگرش مصاحبه‌گر نسبت به شما متفاوت خواهد بود.
ژست شما در هنگام مصاحبه شغلی نشانگر بخشی از وجود خود شما است. این حالت بسیار تاثیرگذارتر از قدرت و منزلتی است که عنوان شغلی ممکن است به شما بدهد. بنابراین، به این نکات توجه داشته باشید و سعی کنید اعتماد به نفس بالایی را از خودتان نشان دهید.